Ενδοσκοπήσεις του πεπτικού συστήματος

Ενδοσκοπήσεις του πεπτικού συστήματος: Τι είναι το πεπτικό σύστημα;

Το πεπτικό σύστημα είναι ένας συνδυασμός οργάνων του ανθρωπίνου σώματος που σαν σκοπό έχουν την λήψη, πέψη και απορρόφηση της τροφής καθώς και την αποβολή των αχρήστων προϊόντων της τροφής από τον οργανισμό. Συνεργάζεται με άλλα όργανα και συστήματα του οργανισμού προκειμένου τα συστατικά της τροφής να φθάσουν σε κάθε σημείο του, όπου και χρησιμοποιούνται. Το πεπτικό σύστημα ανατομικά αποτελείται από τον πεπτικό σωλήνα και τα προσαρτήματά του δηλαδή το ήπαρ (συκώτι) και το πάγκρεας. Τα προσαρτήματα συνδέονται με τον πεπτικό σωλήνα αφενός μεν μέσω των αγγείων του αίματος αφετέρου δε μέσω ενός στομίου που εκβάλει μέσα στο έντερο και συγκεκριμένα στο 12δάκτυλο που λέγεται φύμα του Vater. Στο φύμα του Vater συνδέεται το ήπαρ μέσω του χοληφόρου δένδρου-δίκτυο από σωληνάκια στα οποία ρέει η χολή- και το πάγκρεας μέσω του παγκρεατικού πόρου- σωλήνας που μεταφέρει τα παγκρεατικά υγρά-. Ειδικότερα ο πεπτικός σωλήνας είναι ένα σωληνοειδούς χαρακτήρα όργανο του ανθρωπίνου σώματος που εξυπηρετεί την είσοδο της τροφής στο οργανισμό μας για την πέψη και την απορρόφησή της αλλά και την αποβολή μέρους των προϊόντων επεξεργασίας της με την μορφή των κοπράνων. Ξεκινά από το στόμα και μετά από μια ‘ελικοειδή’ πορεία (κατά το μεγαλύτερο μέρος του) μέσα στο ανθρώπινο σώμα (και κυρίως στη κοιλιά μας) καταλήγει στο πρωκτό απ΄ όπου εξέρχονται τα κόπρανα, διανύοντας μία απόσταση περίπου 6-7 μέτρων.

Ενδοσκοπήσεις του πεπτικού συστήματος: Τι είναι οι ενδοσκοπήσεις;

Οι ενδοσκοπήσεις είναι το αποτέλεσμα χρόνιων μελετών της ιατροτεχνολογίας, η οποία τα τελευταία 40 χρόνια περίπου έχει δώσει αλματώδη εξέλιξη στην Γαστρεντερολογία τόσο για την διάγνωση όσο και για την θεραπεία νοσημάτων του πεπτικού σωλήνα και των προσαρτημάτων του. Πρόκειται για επεμβατικού χαρακτήρα ιατρικές πράξεις, οι οποίες γίνονται μέσω ειδικών ιατρικών οργάνων, των ενδοσκοπίων και της τυχόν χρήσης προσαρτημάτων ή/και εξαρτημάτων τους (γαστροσκόπιο, κολονοσκόπιο, πλάγιο ενδοσκόπιο, εντεροσκόπιο, ορθοσκόπιο, ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα, διάφορες λαβίδες, βελόνες, βρόχοι, καθετήρες κ.ά.). Με τις ενδοσκοπήσεις του πεπτικού σωλήνα (όπως γαστροσκόπηση, κολονοσκόπηση κ.ά.) επιτυγχάνεται η εσωτερική (όχι η εξωτερική) απεικόνιση του πεπτικού σωλήνα σε πραγματικό χρόνο και σε συνθήκες λειτουργίας του. Ειδική κατηγορία των ενδοσκοπήσεων είναι το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα όπου γίνεται συνδυασμός ενδοσκόπησης και υπερηχογραφικής απεικόνισης τόσο του πεπτικού σωλήνα όσο και των προσαρτημάτων του είτε για διαγνωστικούς είτε για θεραπευτικούς λόγους. Μια άλλη ειδική κατηγορία των ενδοσκοπήσεων αποτελεί η ενδοσκοπική παλίνδρομος χολαγγειοπαγκρεατογραφία (ERCP) σε συνδυασμό με ακτινολογικό έλεγχο, για την διαγνωστική και κυρίως για την επεμβατική-θεραπευτική αντιμετώπιση παθήσεων του χοληφόρου δένδρου και του παγκρεατικού πόρου. Τέλος, ειδική κατηγορία ενδοσκόπησης μη επεμβατικού χαρακτήρα αποτελούν οι ενδοσκοπικές κάψουλες (προς το παρόν χρησιμοποιούνται μόνον για την παρατήρηση του λεπτού εντέρου). Η χρήση των ενδοσκοπήσεων γίνεται από ιατρούς (γαστρεντερολόγους) που έχουν λάβει ειδικές δεξιότητες μέσα από ειδική εκπαίδευση στην γαστρεντερολογία. Γενικά, οι ενδοσκοπήσεις θεωρούνται ασφαλείς ιατρικές πράξεις με πολύ μικρές πιθανότητες επιπλοκών που για τις μεν διαγνωστικές ενδοσκοπήσεις είναι λιγότερες του 1% για τις δε θεραπευτικές ενδοσκοπήσεις και ανάλογα με το είδος της επέμβασης συνήθως δεν ξεπερνούν το 5%. Τέλος, οι ενδοσκοπήσεις με την χρήση των ενδοσκοπίων αποτελούν μέχρι σήμερα τις καλύτερες ιατρικές πράξεις για χρήση στην διάγνωση και θεραπεία νοσημάτων του πεπτικού σωλήνα και των προσαρτημάτων του.

Ενδοσκοπήσεις του πεπτικού συστήματος: Τι είναι τα ενδοσκόπια και ποια η χρήση τους;

Τα ενδοσκόπια είναι εύκαμπτοι σωλήνες πάχους όσο το πάχος του μικρού δακτύλου του χεριού μας περίπου, έχουν στο μπροστινό τους άκρο ισχυρή πηγή ψυχρού φωτισμού και κάμερα λήψης υψηλής ευκρίνειας εικόνας που προβάλλουν το εσωτερικό του πεπτικού σωλήνα σε ειδική έγχρωμη οθόνη τηλεόρασης (video-ενδοσκόπηση). Μέσω αυτών παρατηρούνται ‘ζωντανά όπως και στην πραγματικότητα’ τα διάφορα τμήματα του πεπτικού σωλήνα, αναδεικνύοντας τυχόν βλάβες ή την φυσιολογική τους απεικόνιση. Οι διαφορές μεταξύ των ενδοσκοπίων έχουν να κάνουν κυρίως με το μήκος, την διάμετρο και την ευκαμπτότητά τους ενώ τα υπόλοιπα τεχνικά χαρακτηριστικά τους αφορούν τους χρήστες ενδοσκόπους και η λειτουργία τους πρακτικά είναι ίδια. Επιπλέον, με την χρήση ειδικών προσαρτημάτων ή/και εξαρτημάτων των ενδοσκοπίων (λαβίδες βιοψίας, βρόχοι πολυπεκτομής,ενδοσκοπικές βελόνες, ενδοσκοπικά μεταλλικά ράμματα, ενδοσκοπική διαθερμία, σύστημα-καθετήρας argon plasma, απολινωτές αγγείων, μπαλόνια διαστολών, ενδοσκοπικές λαβίδες σύλληψης, ενδοσκοπικά μαχαιρίδια και πολλά άλλα), μπορούν να γίνουν διάφορες ιατρικές πράξεις για διαγνωστικούς ή θεραπευτικούς λόγους όπως η λήψη βιοψιών από φυσιολογικό ή με βλάβη πεπτικό σωλήνα, η αφαίρεση πολυπόδων, το σταμάτημα αιμορραγιών, η αφαίρεση ξένων σωμάτων, οι διαστολές καλοήθων ή κακοήθων στενώσεων κά. Ειδικά για την λήψη βιοψιών, καλόν είναι να αναφερθεί ότι δεν υπονοείται ‘καρκίνος’, δεν πονάει και δεν γίνεται αντιληπτή από τον ασθενή και ως εκ τούτου δεν πρέπει να φοβάστε. Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει στον καθαρισμό και στην απολύμανση των ενδοσκοπίων, των προσαρτημάτων και των εξαρτημάτων τους αμέσως μετά την ολοκλήρωση οποιασδήποτε ενδοσκόπησης, μέσω ειδικής διαδικασίας που διασφαλίζει από τον κίνδυνο μετάδοσης μεταδοτικών νοσημάτων. Οι πλέον συνήθεις ενδοσκοπήσεις είναι η γαστροσκόπηση (για το ανώτερο πεπτικό- οισοφάγο, στομάχι, 12δάκτυλο-) και η κολονοσκόπηση (για το κατώτερο πεπτικό-παχύ έντερο και μικρό τμήμα του λεπτού εντέρου-).

Ενδοσκοπήσεις του πεπτικού συστήματος: Πότε γίνονται οι ενδοσκοπήσεις;

Η ανάγκη (ιατρικές ενδείξεις) για τη υποβολή σας σε διαγνωστική ή θεραπευτική ενδοσκόπηση κρίνεται από τον θεράποντα ιατρό σας, αφού αξιολογήσει το ιατρικό ιστορικό σας (μεταξύ άλλων και τυχόν συμπαρομαρτούντα προβλήματα υγείας-καρδιολογικά ή αναπνευστικά προβλήματα, σαγχαρώδης διαβήτης, υπέρταση κ.ά.-, αλλεργίες, λήψη αντιπηκτικών φαρμάκων ή άλλων φαρμάκων κ.ά.). Με αυτό τον τρόπο εξατομικεύονται οι ειδικές πληροφορίες που θέλετε να γνωρίζετε για την ενδοσκόπηση στην οποία θα υποβληθείτε. Ωστόσο, μην διστάσετε να εκφράσετε προς τον ιατρό που θα σας υποβάλλει στη δική σας ενδοσκόπηση οποιεσδήποτε τυχόν σχετικές απορίες, αφού η συγκατάθεσή σας για την υποβολή στην ενδοσκόπηση είναι απαραίτητη μετά από την πλήρη ενημέρωσή σας.

Γιάννης Δρίκος, Γαστρεντερολόγος